Knuppelen

Na elf jaar Achterhoek heb ik eindelijk in een naburig dorp het fenomeen vogelknuppelen meegemaakt. Ik zag er nogal tegenop, want het knuppelen van dieren vind ik zielig. Ik zag steeds droevige zeehondenogen voor me, als ik aan vogelknuppelen dacht. Je kunt natuurlijk niet in de Achterhoek wonen zonder de tradities te kennen. Ik had me daarom zo goed mogelijk voorbereid. Met een stuk hout mepte ik een paar keer hard op een ander stuk hout. Mijn armspieren waren klaar voor het echte werk.

Op het kermisterrein zag ik geen enkele vogel op ooghoogte. Er stond alleen een houten vogel hoog op een paal. In plaats van er óp te knuppelen was het de bedoeling dat ik een stuk hout omhóóg gooide. Een totaal andere armbeweging dan ik had geoefend. Ik heb de vogel niet eens vagelijk geschampt. De wisselvogeltrofee ging mooi aan mijn neus voorbij.

Mijn Haarlemse moeder wilde weten wat de oorsprong is van deze traditie. Leg dat maar eens uit in het westen, waarom volwassen mensen vogels knuppelen. Na wat speurwerk op internet kwam ik erachter ‘dat in de zestiende en zeventiende eeuw het vogelschieten gebruikt werd om ervoor te zorgen dat het land het komende jaar net zo vruchtbaar zou worden als in het afgelopen voorjaar. De vogel is een vruchtbaarheidssymbool.’

Dus dáár zijn mensen op de kermis mee bezig in hun hoofd. Ik zag in al die tradities vooral een aanleiding voor veel bier en gezelligheid.

In augustus zit ik, net als in andere jaren, op de eerste rij bij het vogelschieten op de Varsseveldse kermis. Om Boer aan te moedigen. Tijdens mijn eerste kermis liep ik nietsvermoedend met hem het kermisterrein op. Hij liep strak langs de attracties naar een witte tent en kocht daar voor vijftig euro aan munten. Voor bier. We gingen helemaal niet in de botsauto’s. Op het voetbalveld stond een hoge paal met een houten vogel erop. De mannen waren om tien uur ’s ochtends alweer volop aan de drank. Tussen het bierdrinken door schoten ze om de beurt op de vogel. Af en toe vloog er een stuk hout door de lucht en klonk er luid gejuich. Degene die het laatste stukje vogel raakt, is een jaar lang koning van het dorp. De partner van de winnaar wordt koningin. Godzijdank is Boer motorisch slecht onderlegd. Stel je voor dat hij het laatste stukje van de paal schiet. Leg dat maar eens uit aan je moeder in Haarlem! Waarom de koning en koningin (met een mantel om) wuivend op een kar moeten zitten in een optocht op weg naar de plaatselijke klucht? Het zal wel iets te maken hebben met vruchtbaarheid of ridders.

Wat ik inmiddels zeker weet: als Achterhoekers zin hebben in een feestje, passen ze tradities aan hun dorst aan. Volgens de traditie moet het zetten van een Abraham, als iemand vijftig wordt, anoniem. Maar de Achterhoekers zijn gekke Henkie niet, dat levert geen drank op. Dus daar is niets anoniems meer aan in deze tijd. Met veel kabaal zet je de pop voor het huis van de jarige en je blijft net zolang tot je bier krijgt. Ik weet niet hoe het in de rest van Oost-Nederland is, maar ik vermoed niet veel anders. Prettige zomerfeesten!